De competentiegids gebruikt de term “vakoverstijgende competenties” om duidelijk te maken dat de opgenomen competenties niet aan één specifiek kennisgebied zijn gekoppeld. Vakoverstijgende competenties zijn relevant op alle levensterreinen, zowel sociaal als professioneel.

Sociaal of professioneel succes wordt in hoge mate bepaald door zogenaamde “zachte” vaardigheden. Zij zijn persoon geboden en worden ook wel soft-skills, personal-skills, transferable skills, of interpersoonlijke vaardigheden genoemd.

Aan kennisontwikkeling wordt in de maatschappij relatief veel aandacht besteed, terwijl er voor de ontwikkeling van vakoverstijgende competenties (nog) weinig aandacht is.

Naast de slogan “een leven lang leren” mag evenzogoed de slogan “een leven lang ontwikkelen” voorop staan.

De competentiegids helpt vakoverstijgende competenties te ontwikkelen, die “het verschil maken” bij de toepassing van vaktechnische competenties.

De competentiegids staat voor de ontwikkeling van vakoverstijgende competenties en de kennis daarover.
De competentiegids biedt op de eerste plaats een praktische, op de persoon gerichte ondersteuning bij de ontwikkeling van vakoverstijgende competenties.
De competentiegids omvat geen uitgebreide theoretische verhandelingen of alles omvattende visies of modellen. Hij biedt herkenbare beschrijvingen en concrete handvatten voor verdere ontwikkeling.
Toegang tot de competentiegids wordt mogelijk gemaakt door “deelnemers”, organisaties, waarvan de gebruikers deel uitmaken (scholen, instituten, bedrijven,…). Samen met de deelnemer wordt vastgesteld welke competenties in de eigen versie van gids worden opgenomen. De deelnemer stelt de gebruikers in staat een persoonlijk account aan te maken.

De competentiegids laat principieel de keuze voor het gebruik van de gids bij het individu. Alleen als de gebruiker daar zelf het nut van ziet, kunnen anderen (begeleider, coach etc) inzicht krijgen in de ontwikkeling van de gebruiker. De gids is niet geschikt voor selectie of beoordeling. Hij is te allen tijde “veilig” voor de gebruiker.

De basis voor de competentiegids is gelegd begin 2015 tijdens een gesprek met schoolleiders over “onderscheidende kenmerken” van leerlingen. In die periode werd door de PO-raad gesproken over het “Plus-document” en was er veel belangstelling voor de 21th century Skills. Het onderwijs profiel “Technasium” was zeer succesvol en leidde in 2016 tot de vraag “Wat zijn de onderscheidende kenmerken van Technasium-leerlingen”.

OiviviO (Bas van den Brink) is hiervoor een geleidelijk aan uitdijend onderzoeksproject gestart dat gedeeltelijk door de Stichting Technasium is gefinancierd. In de loop van het project hebben meer dan 100 docenten deelgenomen aan werkgroepen en discussiepanels. Dat heeft in 2017 geresulteerd in de definitie van 20 “vakoverstijgende competenties” Deze competenties zijn vervolgens op verschillende niveaus beschreven in termen van concreet waarneembaar gedrag. Deze beschrijvingen zijn in de praktijk getest met docenten en studenten en waar nodig verfijnd.

In 2019 zijn de definities opgenomen in een applicatie waarmee studenten zelf hun beheersing van de competenties kunnen bepalen en tips krijgen voor de ontwikkeling. Docenten kunnen, als de leerling daarmee instemt, de ontwikkeling bespreken en versterken. In 2019 is de competentiegids voor het Technasium van start gegaan onder de noemer competentiemonitor en is daarna als competentiegids beschikbaar gekomen voor andere instituten dan het Technasium.

De Technasium competentiemonitor en de competentiegids blijven aan elkaar verwant maar ontwikkelen zich naar de wensen van de eigen doelgroep.

De competentiegids ontwikkelt de gebruiker door:

• Heldere definities met zo min mogelijk interpretatie. De gids verschaft een gemeenschappelijke taal waarmee competenties en ontwikkeling worden besproken.
  De omschrijving van concreet gedrag, wat wijst op een bepaalde competentie. Het gedrag dat bij een competentie hoort, wordt in oplopende graad van beheersing beschreven en geeft daarmee suggesties voor de ontwikkeling.
• Tips voor de ontwikkeling van de competenties, waaronder geselecteerde links naar andere kennisbronnen.

De competentiegids ontwikkelt de deelnemers door:

• Deelnemersbijeenkomsten waarin de ervaringen met het gebruik van de gids worden besproken en gedeeld, tips worden uitgewisseld en wensen voor verdere ontwikkeling in kaart worden gebracht.
• Minisymposium of seminar over actuele onderwerpen, inzichten of ontwikkelingen rond de vakoverstijgende competenties.

De competentiegids ontwikkelt zelf bij het streven naar voortdurende uitbreiding en verbetering van de inhoud:

• Toevoegen van competenties, al dan niet op verzoek van deelnemers.
• Aanscherpen van omschrijvingen, toelichtingen, verklaarde teksten en verbanden tussen competenties en ontwikkeling.
• Actualiseren en uitbreiden van ontwikkeltips met eigen of (gecontroleerde) externe informatie.
• Ontwikkelen en verspreiden van kennis over competenties.