Vakoverstijgende competenties maken "het verschil "
bij de toepassing van vaktechnische competenties.
De competentiegids helpt bij de ontwikkeling.
Definitie Competentie
Competentie is het vermogen om in specifieke situaties die kennis, vaardigheden en talenten (attitudes) aan te wenden die noodzakelijk zijn om adequaat gedrag te vertonen.
Vakoverstijgende competenties
Competenties die niet aan een specifiek vak zijn gekoppeld en die nodig zijn om effectief te functioneren in en bij te dragen aan de toekomstige samenleving.
Toelichting Inhoud
- Eenduidige definitie
- Herkenbare niveaus
- Bewustwording van de competenties
- Continuïteit laten zien (meer niveaus)
- Benoemen van concreet gedrag
- Gemeenschappelijke terminologie
- Inzichten gebruiker (student)
- Inzichten begeleider (docent) hoc suggesties van begeleider
Competenties één-dimensioneel beschreven
- Competenties beschrijven één dimensie van gedrag.
- Competenties die gewoonlijk samengaan, zijn samengevoegd in clusters.
Clusters
Een cluster is een overkoepelende naam voor de in het cluster opgenomen competenties. Onderscheiden clusters zijn:
- Communicatief
- Creatief
- Ondernemend
- Projectmatig
- Samenwerkend
- Zelfsturend
(op de pagina "competenties per clusters" staat een overzicht met de gehanteerde definitie)
Beschrijving van gedrag
- Concreet omschreven gedrag dat wijst op een (mate van) beheersing van de competentie (geen introspectie vereist)
- Beschreven gedrag is “waarneembaar” en vraag zo min mogelijk interpretatie
9 – 10 niveaus.
- De niveaus bestrijken het niveau van de start middelbare school tot en met het niveau van de sr. professional
- Per niveau een toelichting in generieke termen ter ondersteuning van een gesprek.
- Géén “rubricks”
- Per niveau 3 stellingen in termen van concrete gedragingen
- “Ja / Nee” antwoord per stelling
- Bij minimaal 2 x “ja” worden de stellingen van het volgend niveau zichtbaar
Impliciet zijn de stellingen waarop “Nee” wordt geantwoord suggesties om het beschreven gedrag te proberen en daarmee te ontwikkelen.
Toelichting Toepassing
Student staat centraal
- Student is eigenaar van de applicatie en gegevens
- Student beslist zelf:
- over het wel of niet gebruiken
- Welke competenties worden doorgenomen
- Wie kan meekijken (student geeft toestemming)
- Student kan de inzichten uit de competentiegids gebruiken voor een POP
Docent is coach
- Kan suggesties doen om bepaalde competenties te beschouwen
- Reageert op vragen van de student
Alleen als de student toestemming geeft kan een docent / begeleider meekijken
- De student moet aan de specifieke docent toestemming geven de gegevens in te zien.
- De student kan die toestemming ook weer intrekken.
Aantekeningen maken
- De student kan per niveau aantekeningen maken ter verduidelijking van de keuzen.
- De docent kan deze zien en erop reageren.
- Antwoorden en aantekeningen kunnen niet worden gewijzigd door de docent.
Niveau van de student ten opzichte van de “peer group" voor de docent / begeleoder
- Per competentie wordt aangegeven:
- % lager dan niveau van de student
- % gelijk aan niveau student
- % hoger dan student
- Geen weergave van het absolute niveau
Bewust opnemen in opleidingsplan
- Wat zijn competenties
- waarom zijn ze belangrijk en
- wat kan de student leren?
Selectief gebruik
- Alleen als er een aanleiding is
- Gevoeld door de student
- Op aangeven / tip van de begeleider
- Feedback door de (praktijk) begeleider met behulp van de competentiegids
Toegevoegde waarde
Ondersteuning bij de ontwikkeling van vakoverstijgende competenties.
- Onder andere door ontwikkeltips
Hulpmiddel bij het opstellen van POP.
- De competentiegids geeft een overzicht van competenties om te ontwikkelen
- De competentiegids geeft inzicht in de mate van ontwikkeling en helpt prioriteiten te stellen. Onder andere door inzicht in de onderlinge verhoudingen van competenties in een cluster.
Gemeenschappelijke taal
waarin met begeleiders gesproken kan worden over de ontwikkeling van competentie
Ondersteunt zelfwerkzaamheid studenten op basis van:
- inzicht van de student
- suggesties van de docent om specifieke competenties door te nemen
Handvat voor een gesprek over ontwikkeling en voorbereiding daarop
- Bijvoorbeeld een POP of gesignaleerde ontwikkelpunten
Gemeenschappelijke taal waarin bet studenten gesproken kan worden over de ontwikkeling van competenties
- In coachingsgesprek
De ontwikkeling van vakoverstijgende competenties geeft studenten meer kans op succes in vervolgopleiding of carrière.
- De vakoverstijgende competenties maken het verschil bij het toepassen van vaktechnische competenties
Docenten worden ondersteunt bij het begeleiden van de ontwikkeling van vakoverstijgende competenties onder andere door.
- een gemeenschappelijke taal
- ontwikkeltips in de applicatie
- concrete suggesties voor gedrag
Draagt bij aan een duidelijke profilering onder andere door:
- zichtbare ondersteuning voor “persoonlijke ontwikkeling” in de vorm van vakoverstijgende competenties.
Quotes over het belang van de vakoverstijgende competenties
“Het onderwijs zal zich meer naar buiten moeten richten en zich er bewust van zijn dat het onderdeel is van een netwerksamenleving die meer samenwerking met anderen vraagt”
Jan Rotmans, hoogleraar transitiekunde en duurzaamheid, Erasmus University Rotterdam tijdens BCP Consortiumbijeenkomst – 4 april 2019
"Echt disruptieve ontwikkelingen zijn lastig te voorspellen. Deskundigen zijn echter tamelijk eensgezind over vaardigheden en persoonlijkheidskenmerken die gewild zullen zijn: creativiteit (nieuwsgierigheid en probleemoplossend vermogen) en emotionele intelligentie, zoals empathie, onderhandelingsvaardigheden, sociale communicatieve vaardigheden, samenwerking, het kunnen werken met nieuwe informatie, e-skills, ondernemend zijn en zelfmanagement."
Freese, C., Dekker, R., Kool, L., Dekker, F. & Est, R. van (2018). Robotisering en automatisering op de werkvloer – bedrijfskeuzes bij technologische innovaties. Den Haag: Rathenau Instituut
Het Nuffic heeft een model Internationale competenties opgesteld. Belangrijk onderdeel daarvan is Persoonlijke ontwikkeling
Persoonlijke ontwikkeling
- zelfvertrouwen
- zelfbewust
- zelfstandig & zelfredzaam
- reflectief
- nieuwsgierig & leergierig
- flexibel
- aanpassingsvermogen
- doorzettingsvermogen
- veerkrachtig
- creatief
- ondernemend